موانع تاریخی گسترش مذهب اسماعیلی در مغرب عهد فاطمی
بنا بر نظر اغلب اسماعیلی-فاطمی‌پژوهان اهتمام نداشتن فاطمیان به اشاعۀ مذهب اسماعیلی در کنار مقاومت مالکی‌مذهبان افریقیه، دلایل اصلی گسترش نیافتن مذهب اسماعیلی در مغرب دانسته می‌شود. با توجه به اینکه از منظر تحلیل تاریخی، عوامل دخیل در این پدیدۀ مهم را نمی‌توان صرفاً در این دو عامل محدود کرد، بازاندیشی و بازنگری درباره این مسئلۀ مهم تاریخ فاطمیان ضرورت پیدا می‌کند. در سده‌های نخستین اسلامی گسترۀ جغرافیایی وسیع سرزمین مغرب و تنوع شرایط اقلیمی و جغرافیایی آن، به مثابه موانعی جغرافیایی، اشاعه و تثبیت یک مذهب منفرد و مشخص در این منطقه، از جمله مذهب اسماعیلی را منتفی کرد. افزون بر این، با وجود آنکه حاکمان فاطمی مغرب گسترش مذهب اسماعیلی را محور سیاست مذهبی خود در قلمروشان قرار داده بودند، تحمیل هزینه‌‌‌های سنگین لشکرکشی‌های متعدد بر مردم با هدف پیشروی به سمت شرق جهان اسلام، نارضایتی از فاطمیان و سیاست مالی آنها را فراگیر کرد و به دنبال آن رغبت به پذیرش باورهای اسماعیلی کم‌رنگ شد. در این بین، به سبب سیاست تقابلی و خصمانۀ فاطمیان در قبال دولت‌های عباسیان بغداد و امویان قرطبه، تلاش‌ها و فعالیت‌های سیاسی، نظامی و تبلیغی این دو دولت، نقش مهمی در ممانعت از گروش مردم مغرب به مذهب اسماعیلی ایفا کرد.
نوشته شده توسط admin2 در سه‌شنبه, 07 مارس 2023 ساعت 1:27 ب.ظ
