- پژوهشکده تاریخ اسلام - http://pte.ac.ir -

گفتمان مهدویت در شمال افریقا تا پایان دولت موحدین

نویسنده در این کتاب با بررسی منابع تاریخی و استفاده از نظریۀ تحلیل گفتمان لکلوئو و موف، به بررسی گفتمان مهدویت در شمال افریقا تا پایان دولت مُوَحِّدین پرداخته است. در این پژوهش سه جریان گفتمان مهدویت خوارج، شیعه و اهل سنت در مغرب شناسایی و مورد بررسی قرار گرفته است.
براساس این پژوهش، مدعیان مهدویت در مغرب با استفاده از شعارهای دینی چون جهاد، نجات‌بخشی، عدالت‌گستری، امر به معروف و نهی از منکر، طرح نسب علوی و غیره، دربارۀ فردی که او را «مهدی آخرالزمان» معرفی کردند، گفتمان خود را شکل دادند.
رهبران این گفتمان‌ها به کمک شخصیت‌های مهم سیاسی به کسب اعتبار و حاشیه رانی گفتمان‌های سیاسی دیگر پرداخته و گفتمان خویش را مطرح ساختند. عاملان این گفتمان‌ها با تکیه بر ساده اندیشی و ناخشنودی قبایل، ادعای پیدا شدن نشانه های آخرالزمانی، نوید برپایی عدالت، تحریف احادیث، نمادسازی و تکیه بر شخصیت کاریزماتیک برخی از رهبران، در کنار پدید آوردن هژمونی گفتمان خود، به قدرت و مشروعیّت سیاسی دست یافتند و سبب تحولات سیاسی در مغرب شدند. با وجود این، استفاده از گفتمان مهدویت در مغرب به سبب اجرا نشدن شعارهای موعودگرایانه نتوانست برای مدتی طولانی به پایایی قدرت و مشروعیّت سیاسی این دولت‌ها کمک کند؛ هرچند دستاویز قرار دادن اندیشۀ مهدویت برای به دست آوردن قدرت، هیچ گاه در مغرب اسلامی به پایان نرسید.

0 [1]
0 [1]