دومین همایش مناسبات فکری ایران و عثمانی
آقای دکتر عبادی (دبیر علمی همایش): ضمن عرض سلام و خیر مقدم باید عرض کنم که علاقه‌مندان و عثمانی پژوهان فراتر از انتظار ما به همایش استقبال نشان دادند حدود ۷۵ چکیده مقاله به دست ما رسید که از این ۷۵ چکیده، ۷۰ تای آن را در مجموعه چکیده مقالات منتشر کردیم که خدمت شما عزیزان هم تقدیم شد. تا الان حدود ۴۰ مقاله به دست ما رسیده اما امکان ارائه ۴۰ مقاله در همایش یک روز مقدور نبود لذا به صلاح دید اعضای کمیته علمی ۱۶ مقاله از ۴۰ مقاله گلچین شد و امروز ارائه میشود.
۱۶ مقاله در ۴ پنل مختلف دسته‌بندی شدند. سیاستی که در دسته‌بندی پنل‌ها وجود داشت این است که موضوعات متنوع باشد تا حتی‌الامکان یکنواختی در موضوعات نداشته باشیم در پایان از تمام عزیزانی که در در برگزاری همایش طی یک سال و اندی به ما کمک کردند، تشکر ویژه‌ای داشته باشم. همچنین از طرف خودم و اعضای کمیته علمی از بانی اصلی همایش، جناب حجت الاسلام و المسلمین حاج آقا سیدهادی خامنه‌ای تشکر ویژه دارم.
جناب حجت الاسلام و المسلمین حاج آقا سیدهادی خامنه‌ای: از همه شما تشکر می‌کنم که در این هوای گرم از راه‌های دور و نزدیک تشریف آوردید که نشان‌دهنده همت بالا، علاقه و انگیزه است. خوشبختانه ما در این چند سال تجربه کردیم که از لحاظ علمی و تخصصی اساتید کمی نداریم که در رشته‌های گوناگون توانایی داشته باشند، فقط انگیزه و همت باید پشتیبان باشد که خوشبختانه در این گروه، آقای دکتر برومند به اندازه کافی انگیزه دارند و ما خوشحالیم که این گروه از فعال‌ترین گروه‌های پژوهشکده به حساب می‌آید.
تاکنون در پژوهشکده در موضوع عثمانی، ۵ اثر داشتیم که توسط همین گروه تهیه شده و نشان دهنده این است که به موضوع عثمانی اهمیت ویژه‌ای داده شده. آنقدر فراوانی در این موضوع وجود دارد که ما اگر تمام شبانه روز هم صرف این کار بکنیم، این تاریخ پرعظمت باز هم حرف‌های ناگفتنی زیادی دارد….
استاد رئیس‌نیا: با توجه به فهرست مقالاتی که بایستی اینجا ارائه شوند احساس کردم بهتر است زمینه تاریخی یا به عبارتی سابقه موضوعی که مورد توجه و مطالعه ما هست اشاره‌ای به آن کرده باشیم.
زبان و ادبیات فارسی پایدارترین پیوند بین ایرانیان و ترکان بوده. بعضی سنت‌های حکومتی و دیوانی از ایرانیان به ترکان انتقال یافته است که البته در ادوار بعدی ما هم از عثمانی‌ها گرفته‌ایم.
خلیل اینالجیق تاریخ نگار بزرگ اعتراف دارد که فرهنگ و تمدن عثمانی در نتیجه پیوندهایی که با ایرانیان داشته است و با فرهنگ و تمدن ایرانی آشنایی پیدا کردند. وقتی عثمانی ها اسلام را می‌پذیرند و دروازه جهان اسلام به روی ترک‌ها باز می‌شوند ایران نخستین پایگاهی است که آنها به قدرت می‌رسند و سلسله سلاجقه بزرگ را تشکیل می‌دهند.
جنگ دندانقان که در سال ۴۳۱ اتفاق افتاده می‌توان گفت که دروازه ایران را به روی سلجوقیان گشوده است. البته پیش از آنها غزنویان بودند که بیشتر در شرق ایران بودند و دوره غزنوی، تاریخ‌های معتبری مثل بیهقی نوشته شده، حاکی از این است که از همان دوره غزنوی فرهنگ و ادب ایرانی (پارسی) در اختیار ترکان گذاشته میشود. دوات و قلم نقش بزرگی در توسعه امپراتوری داشته است. وقتی دولت سلجوقی بزرگ تشکیل میشود در اندک مدتی به فاصله ۳۲ سال بعد جنگ فتح ملازگرد صورت می‌گیرد و این بار دروازه امپراتوری بیزانس(روم شرقی) در برابر مسلمانان گشوده میشود و این زمینه‌ساز دولت سلاجقه روم میشود. در دوره سلاجقه روم ما شاهد هستیم تمام تاریخ که در آن زمان نوشته شده به زبان فارسی است حتی یه مطلب به زبان ترکی نداریم….
دکتر امامی: قبل از هر چیز از زحمات پژوهشکده تاریخ اسلام تشکر می‌کنم که با تشکیل چنین همایش‌هایی بتوانیم قسمت‌های مجهول تاریخ ایران را برای ما روشن کنند چون عثمانی همسایه ماست و در طول تاریخ خیلی چیزهای ما مشترک است. عثمانی ۷۰۰ سال در تاریخ بودند و ما در عرض این ۷۰۰ سال مرتب حکومت عوض کردیم. خیلی از اسناد ما در آرشیو ترک‌هاست. آرشیو استانبول قویترین آرشیو دنیاست چون هیچ آرشیوی نداریم که ۷۰۰ سال طول عمر داشته باشد. هیچ بچه‌ای هم آرشیو پدران و خاندانش رانابود نمی‌کند و چون نگهداری این آرشیو مشکل است خیلی از کتابخانه‌هایش در شرف متلاشی شدن است…
دکتر حسن حضرتی: نگرش خارجی‌ها به ایران و ایرانیان همواره از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و هست. این نگرش ها در قالب گزارش های گونه گون بازتاب یافته و در اختیار است. در باره تحولات مشروطه ایران، گزارش‌های مختلفی از سوی ناظران خارجی خارجی به ویژه انگلیسی‌ها، فرانسوی‌ها، روسها و… منتشر شده است؛ اما گزارش ترک‌ها در این باره تاکنون در دسترس محققان ایرانی نبوده است. کتاب نامه‌های ایران این امکان را به دست می دهد تا خوانندگان از چشم دولتمردی ترک، مامور در سفارت عثمانی در تهران، به نام جمیل سعید بیک، رویدادهای مربوط به مشروطه ایران را ببینند و با نوع ارزیابی و تحلیل او از این رویدادها و تحولات آگاه شوند؛ ضمن این که در باره برخی از این رویدادها، داده‌های بکر و نویی عرضه می کند که برای مشروطه پژوهان می تواند کاملا تازگی و بداعت داشته باشد. جمیل سعید در این اثر علاوه بر مشروطه و تحولات آن، در باره ایرانیان از زوایای مختلف مبتنی بر مشاهدات عینی خویش اظهار نظر می کند. همین طور در باره مناسبات دولتین ایران و عثمانی و مشکلاتی که میان آنها وجود دارد، به ویژه در زمینه حدود و مرزها، آگاهی های مفیدی ارائه می کند. نقش مثبت و منفی قدرت های بزرگ جهانی به ویژه انگلیس و روسیه در تحولات مشروطه ایران، از موضوعاتی است است که به صورت مبسوط مورد توجه و عنایت نویسنده قرار گرفته است. این مقاله سعی میکند نگاه و نگرش این دولتمرد عثمانی را در باره ایران و ایرانیان و مشروطه ایرانی در ترازوی نقد و بررسی قرار دهد.
دکتر اسماعیل حسن‌زاده: اولیاء چلبی(متولد۱۰۲۰ق/۱۶۱۱م) از سیاحان بزرگ عالم اسلام، که جایگاه او با ابن بطوطه مقایسه شده، حدود چهل سال از عمرش را در سیاحت شرق و غرب عالم گذرانده و به هشت زبان آن دوران تسلط یافته بود. آشنایی به زبانهای دیگر، جایگاه او را به عنوان صاحب نظر در زمینه مسایل فرهنگی و تمدنی سایر ملل افزونتر ساخته و او را واداشته تا در مورد اقوام دیگر موضع گیری‌های صریحی داشته باشد. تحصیلات دینی و مشاغل دیوانی و نظامی‌اش از اولیاء چلبی شخصیتی غازی و متعصب ساخته و جهان بینی او را به سوی «غیریت سازی پرمایه» هدایت کرد. از سوی دیگر، او حقیقتا بر اندیشه خلیفه‌گری عثمانیان و مأموریت های غازی‌گرانه آنها، ایمان داشت که در منظومه فکری غیریت ساز او نقش داشت. اولیاء چلبی در بخش های مختلف سفرنامه اش به کانون‌سازی عثمانیان به عنوان خلیفه واقعی اسلام، دیگری سازی خود را متوجه اقوام دیگر، مانند فرنگ و فرنگیان کرده است. منتهی سیر و سیاحت چشم و گوش او را مقایسه با همگنانش باز کرده است. او در آغاز دوره رنسانس اروپا را سیاحت کرده و به فهم فرنگ نایل آمده است. از این رو، گاه دچار دوگانه اندیشی در غیریت سازی فرنگ و فرنگیان شده است. از یک سو، فرنگ و پیشرفتها و توسعه شهری و تمدنی آنها را ملاحظه میکند و از آن تحسین می نماید و از سوی دیگر، تعصب دینی و عثمانی‌گریش موجب میشود تا فرنگیان را غرق در ضلابت و گمراهی دینی و اخلاقی بداند. در منظومه فکری او احساس قدرت برتر، به احساس حقانیت و مشروعیت، کمال گرایی و نجات بخشی عثمانی و نوعی شیفتگی مفرط غیریت ساز بدل شده است. در این مقاله به دنبال تبیین دوگانه اندیشی او درباره فرنگ و فرنگی هستیم تا شاید بتوان آبشخوری در خور برای روشنفکران سده های بعد جهان اسلام یافت که معتقدند می‌توان بین فرهنگ و تمدن غرب تمایز قائل شد. با عنایت به رویکردهای نواندیشانه ایشان در زمینه سیاحت نویسی شاید بتوان نواندیشی تفکر و تأمل در باب فرنگ و فرنگی را از سیاحت نامه او استنباط کرد.
دکتر عباس قدیمی قیداری: سیاست توسعه طلبی روسها در شرق اروپا و منطقه قفقاز در آغاز قرن ۱۹ دو دولت مسلمان ایران و عثمانی را با تهدیدهای عدیده ای مواجه ساخت. سیاست توسعه طلبی روس ها و شکست های ایران و عثمانی فکر اتحاد این دو دولت در مقابل دشمن مشترک را ایجاد نمود. مبنای این فکر، اتحاد دو دولت مسلمان در مقابل یک دولت «کافر» بود که اکنون کیان و تمامیت ارضی آنها را با تهدید جدی مواجه کرده بود. در جهت تحقق این اتحاد مکاتبات و رفت و آمدهایی بین دو دولت صورت گرفت و تا آستانه اقدام عملی هم پیش رفت که موجبات نگرانی دولت روسیه را هم فراهم ساخت. با وجود اهتمام دو دولت مسلمان، البته این اتحاد با موانعی متعدد که ریشه در سیاست بین الملل، دیپلماسی کارشکنانه روسها و اختلافات تاریخی دو دولت ایران و عثمانی داشت، هیچگاه به مرحله اقدام عملی نرسید. این مقاله با اتکاء به اسناد و مکاتبات میان دولتمردان ایران و عثمانی و نیز منابع معتبر به بررسی اهداف، انگیزه ها و موانع عدم تحقق فکر اتحاد پرداخته است.
دکتر فرزانه فرخ‌فر و خانم زهرا رضایی: قرن دهم هجری، دوران قدرت نمایی دول بزرگ جهان اسلام، صفویه در ایران و عثمانی در آناتولی است. تبادلات سیاسی و اجتماعی این دو پادشاهی بر توسعه هنرها و تعاملات فرهنگی دو سرزمین تاثیرات بنیادینی بر جای گذاشت. با توجه به تبادلات گسترده صفویان و عثمانیان در قرن دهم، این مساله مطرح میشود که الگوی پوشاک در نگارههای شاخص این دو دولت چه تشابهات و تفاوتهایی دارند؟ برای پاسخ به این پرسش، الگوی پوشاک در فیگورهای انسانی نسخ سلیمان‌نامه و شاهنامه تهماسبی بر اساس طبقات اجتماعی و نوع پوشش استخراج و بررسی شدهاند. این پژوهش از حیث ماهیت، بنیادین، از نظر روش تحلیلی- تطبیقی و گردآوری اطلاعات، به روش کتابخانهای- اسنادی است. نتایج پژوهش، اشتراکات بسیاری بین پوشاک صفویان و عثمانیان به نمایش میگذارد که نشان از ارتباطات وسیع بین دولت و و دو سرزمین می‌تواند باشد، لیکن تفاوتهایی وجود دارد که در شناخت خصایص و روحیات این دولتها، حایز اهمیت است.
دکتر مهناز شایسته‌فر، دکتر فرزان سجودی، خانم آذین حقایق: نقاشخانه دربار عثمانی تعداد زیادی نسخ خطی مصور با محتوایی از تاریخ گذشته و معاصرشان را در قرن ۱۰ هجری تولید کرده است. این نقاشیها وقایع تاریخی، مانند روابط سیاسی ایشان با همسایگانشان را به زبان بصری بازنمایی میکنند؛ و البته به دلیل مناسبات پرچالش میان ایران و عثمانی از نخستین تواریخ مصور عثمانی شاهد نگارههایی با محتوای مرتبط با صفویان هستیم. این محصولات فرهنگی معنای مشترکی را در چرخۀ فرهنگی دربار عثمانی، تولید میکردهاند؛ این عقیده رویکرد اصلی این پژوهش را شکل میدهد. هدف این مقاله فهم کارکرد تصاویر صفویان، در بین کتب تاریخی مصوری است که در نقاشخانه دربار مراد سوم – معاصر با دوران حکومت شاه محمد خدابنده و ابتدای حکومت شاه عباس اول- تولید شدهاند. در تحلیل تصاویر نظریهی استوارت هال درباب بازنمایی و تبادل معنا در چرخهی فرهنگی استفاده خواهدشد. ردپای گفتمانهای سیاسی و مذهبی در این بازنماییهای بصری دیده میشود و تولید کنندگان این منابع از استراتژیهای کلیشهسازی و دیگریسازی در بازنمایی صفویان بهرهگرفتهاند. این مطالعه امکان نوعی خویشتن نگری از دریچه نگاه دیگری یا نگاه به خود در آیینه دیگری را فراهم میکند.
دکتر طاهر بابایی: حکومت عثمانی در سدۀ دهم هجری، روزگار اقتدار و شکوه این حکومت، در زمینه‌های سیاسی، هنر و معماری، تشکیلات اداری- مالی، درباری و نظامی، توسعۀ قلمرو جهش چشمگیری را تجربه کرد. همین شکل پیشرفت و شکوه در تشکیلات آموزشیِ در هم تنیده با سازمان مذهبی و قضایی با محوریت مدارس و مساجد جلوه‌گر شد که به مانند سایر بخش‌ها و زمینه‌ها، معلول عوامل مختلفی بود. اقدام به گسترش این تشکیلات و تداوم این توسعه و پیشرفت، سبب پیدایی مسائلی نظیر نیاز به مدرّس و تأمین مواد درسی بود که در هر دو بخش، نخبگان ایرانی حاضر در قلمرو عثمانی، نقش برجسته‌ای را ایفا کردند. این نخبگان در تأمین مواد درسی اصلی مدارس عثمانی که بر علوم مذهبی تمرکز داشت، کوشا بودند و به نگارش آثار متعددی در قالب شرح، حاشیه و تعلیقه دست زدند. این تلاش‌ها، یکی از عوامل توسعۀ تشکیلات آموزشی عثمانی شد و سرانجام به شکوه همه جانبۀ حکومت عثمانی در این عصر انجامید. در این پژوهش، به تلاش‌های ایرانیان حاضر در قلمرو عثمانی مقارن حکومت سلیم اول (حک: ۹۱۸- ۹۲۶ ق) و سلیمان قانونی (حک: ۹۲۶- ۹۷۳ ق) در تأمین مواد درسی مذهبی مدارس عثمانی پرداخته شده است.
دکتر توران طولابی: ماهیت مدرنیت و چگونگی مواجهه با آن یکی از مسائل مهم و مناقشه‌برانگیز در سپهر فکری ایران و عثمانی است. این دو حوزه به طور سنتی نماینده‌ی دو تجربه نزدیک و کمابیش همزمان از تلاش برای گذار به تجدد در جهان اسلام معاصر به شمار رفته‌اند. لذا بررسی کیفیت این گذار برای درک بهتر سرشت تجدد فرهنگی مسلمانان در دوره معاصر ضروری و سودمند به نظر می‌رسد. در پژوهش حاضر تلاش شده است بُعدی از این مسئله یعنی مواجهه‌ی فکری روشنفکران مسلمان با مقوله‌ی تجدد بررسی شود. به این منظور بررسی آرا و خط مشی فکری دو چهره‌ی مطرح و پیشرو در ایران و عثمانی یعنی ملکم‌خان و نامق کمال انتخاب شده است. منطق انتخاب این دو چهره ناظر بر همسانی‌های آنها در افق معرفت‌شناسی و نقش پیشرو و مؤثری است که هر دو چهره در تاریخ فکری زادبوم خود ایفا کرده‌اند. هر دو در عین تعلق به سنت فرهنگی اسلامی و آشنایی با آن، با تأثیرپذیری از تجربه‌ی زیسته در غرب و آشنایی با آثار متفکران اروپایی به‌ویژه فرانسوی، روند تجدد سیاسی در غرب را الگوی مناسبی برای نوسازی فرهنگی جامعه‌ی خود تشخیص داده‌اند. با این‌حال هیچ یک از تلاش برای تطبیق آموزه‌های عرفی و دینی غافل نماندند. ضرورت گذار به حکومت قانون جان کلام میرزاملکم‌خان و نامق کمال به شمار می‌رود و هر دو متفکر نخستین کسانی بودند که این انگاره مدرن را در آثار خود صورت‌بندی کردند. با وجود این، تمایزاتی میان آرای این دو متفکر به چشم می‌خورد. تلاش برای تطبیق آموزه‌های عرفی و دینی در آثار نامق کمال وجه بارزتری دارد و در همه‌ی آثار قلمی او در قالبی یکدست و بدون فراز و نشیب مشخصی به چشم می‌خورد. این پژوهش با رویکرد تاریخ فکری و با روش تحلیل زمینه‌مند انجام شده است.
دکتر علی کالیراد: در پی سقوط سلطنت عبدالحمید دوم و به‌قدرت‌رسیدن ترکان جوان در سال ۱۹۰۸م فضای سیاسی جدیدی در ترکیۀ عثمانی شکل گرفت که در چارچوب آن گفتمان ملی‌گرا/ ترک‌گرا با هدف برساختن یک دولت ـ ملت مدرن مجال ظهور و بروز یافت. یکی از مهم‌ترین عرصه‌های تبلور این گفتمان، مطبوعات بودند. فعالان سیاسی ـ فرهنگی ترک‌گرا، که شمار قابل توجهی از آنها از مهاجران روسیۀ تزاری بوند، به بازتعریف مقولۀ هویت و مفاهیم و موضوعات مرتبط با آن به مانند زبان و تاریخ برآمدند. طی این فرآیند، تصویر تازه‌ای از جهان پیرامون، مبتنی بر معیارهای جدید هویتی، ارائه شد؛ به عنوان نمونه در قالب این تصویرسازی، ایران از سرزمین قزلباشان، نماد کژآیینی و دشمن مذهبیِ خلافت عثمانی به جامعه‌ای واپس‌مانده، متشکل از گروه‌های قومی ترک و فارس، تحت حکومت نظام خودکامه و صحنۀ کشمکش‌های سیاسی داخلی و خارجی بدل شد. از دیگر سو، چگونگی مواجهه با مفهوم ایران ـ در مقام یک موجویت تاریخی و فرهنگی ـ و میراث ایرانی بروز مجادلات قلمی را میان روشنفکران عثمانی در دهۀ ۱۹۱۰م در پی داشت؛ مجادلاتی که خود حاصل کشاکش گفتمانهای سیاسی و نحله‌های فکری گوناگون در واپسین سالهای حیات امپراتوری عثمانی بود.
دکتر نصرالله صالحی: تنها دو سال پس از پیروزی جنبش مشروطهخواهی حامیان استبداد، مجلس را به توپ بستند. بار دیگر استبداد چیره شد و مشروطه به محاق رفت. مشروطهخواهان اگرچه شکست خوردند، اما پا پس نکشیدند. قیام برای بازگشت مشروطه به آرمانی مقدس تبدیل شد. در دورة سیزده ماهه استبداد صغیر قیام ملی در داخل و مقاومت در خارج شکلگرفت. استانبول به یکی از کانونهای مهم مبارزه با رژیم استبدادی محمدعلیشاه تبدیل شد. مبارزان مشروطهخواه حول محور انجمن سعادت ایرانیان جمع شدند. دو روزنامه مهم به نام «شمس» و «سروش» نیز راه انداختند. اعضای انجمن با روشهای مختلف به مبارزه و ستیز با رژیم استبدادی برخاستند. انجمن سعادت با وجود عمر کوتاه دو ساله (۱۳۲۶-۱۳۲۷ق) کارنامة پربار و درخشان از خود بجا گذاشت. این انجمن در سرنگونی رژیم خودکامة محمدعلیشاه و پیروزی مشروطه دوم نقش برجسته‌ای داشت. به همین دلیل، کسروی معتقد بود «باید نام انجمن سعادت در تاریخ مشروطة ایران زنده بماند». مقالة حاضر میکوشد به این پرسشها پاسخ دهد: انجمن سعادت چرا و چگونه تشکیل شد؟ در تشکیل آن چه کسانی نقش داشتند؟ این انجمن در جریان شکلگیری و تداوم مبارزه با استبداد صغیر تا چه میزان سهم و نقش داشت؟ در نوشتار حاضر با استفاده از اسناد و نیز روزنامههای وقت به ویژه روزنامة شمس به این پرسشها داده شده است.
دکتر میرصمد موسوی و خانم سیمین ستایش: زمانی که صفویان مذهب شیعه را به عنوان مذهب رسمی امپراتوری خود قرار دادند، خواه ناخواه صفویان شیعه مذهب در برابر سایر بلاد اسلامی غیر شیعی قرار گرفتند. این امر سبب گردید تا سلاطین عثمانی که همواره رویکرد نظامی و توسعهطلبانه در قلمرو صفویان به خصوص در منطقه قفقاز داشتند، از طریق به کارگیری سیاست تبلیغاتی «الحاد» و صدور حکم «جهاد» علیه ایدئولوژی شیعه محور صفویان، از نیروی قدرتهای منطقهای برای توجیه مشروعیت خویش در داخل و خارج از مرزها بهره بردند. بر همین اساس، مقاله حاضر واکاوی جایگاه سیاست «الحاد» در تبلیغات ضد صفوی را به عنوان سوال اصلی مورد مطالعه قرار داده است و سعی دارد تا با معرفی و تحلیل محتوایی اسناد و فرامین آرشیو عثمانی، به سوال اصلی مقاله، پاسخ دهد. روش تحقیق در این پژوهش بر مبنای روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر مطالعات اسنادی ساماندهی شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که گرداندگان دربار عثمانی با سیاستهای انگیزشی قدرتمندی چون اعلام «حکم جهاد» در ایجاد همگرایی بین خود با نیروهای منطقهای و کسب مشروعیت داخلی عملکرد قابل قبولی داشتند.
خانم ندا رسولی: در بررسی تاریخ هنر دوران اسلامی، نمونه‌های فراوانی از اسناد و نسخ خطي سده‌های مختلف هجری، از كشورهاي اسلامي می‌توان یافت که به لحاظ کیفیت خط و تذهیب و تجلید، کم‌نظیر هستند. تولید مصاحف بسیار نفیس و اسنادی که با آرایه‌های زیبا زینت یافته‌اند، همواره در سایه حمایت پادشاهان و در کتابخانه‌های سلطنتی و زیر‌نظر اساتید عرصه کتاب‌آرایی تهيه مي‌شده است. در دوره صفويه همزمان با دوران عثماني، تغييرات مهمی در هنر كتاب‌آرايي (چه کتاب و چه فرامین)، نقاشي و نگارگري آغاز شد. در اين پژوهش اين سؤالات مطرح مي‌گردد كه عوامل تأثیر‌گذار فرهنگي و سیاسی در پيشرفت آرایه‌ها در نسخ خطی و فرامین در ايران و عثماني چگونه بوده است؟ در دوره عثماني هنر آرایه‌ها در کتب و اسناد در كدام مرتبه از رشد قرار داشت؟ ويژگي‌هاي آرایه‌های نسخ و فرامین اين دوران كدام است كه آنرا از دوره‌هاي قبل متمايز كرده و آن را وارد مرحلة جديدي از رشد مي‌رساند؟ و تأثیرات هنرمندان ایرانی بر آرایه‌های اسناد و نسخ دوره عثماني چگونه بوده است؟ برای پاسخگویی به این سؤالات به بررسی موضوع مورد‌ِنظر پرداخته خواهد شد. برای انجام این پژوهش از فرامين پادشاهان عثماني موجود در مجموعه كتب و مدارك دانشنامه تاريخ اسلام و برخي نسخ خطي موجود در سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران استفاده خواهد شد. روش تحقيق به کار گرفته شده كتابخانه‌اي، ميداني، و اصل بر تجزيه و تحليل و توصيف آرايه‌هاي نسخ خطي و اسناد و فرامين خواهد بود كه براي اولين بار معرفي و توصيف مي‌گردد. هدف از این پژوهش ارتقاء سطح آگاهی و مقایسه و انتخاب پژوهشگراني است که در وادی تاریخ هنر فعالیت دارند و خواهان تأثیرپذیری بیشتر بر اساس دید عمیق و آگاهی هستند. در نتیجه پژوهشگر و مورخ معاصر در عرصه‌ای مناسب از امکان بررسی، شناخت، مقایسه و انتخاب صحیح و کاربردی قرار خواهد گرفت.
نوشته شده توسط پژوهشکده تاریخ اسلام در شنبه, 14 جولای 2018 ساعت 2:51 ب.ظ
